BALI IN HET ALGEMEEN
Ben je op zoek naar een exotische en bijzondere vakantiebestemming, denk dan aan het eiland Bali
Op dit tropische paradijs is voor iedereen wel iets te vinden. Prachtige
stranden met uitstekende surf-, duik- en snorkelplekken, adembenemende natuur,
hippe badplaatsen maar ook slaperige dorpjes, veel kunst en cultuur en heerlijk eten. Behalve kuststreken heeft Bali ook adembenemende
hooglanden met vulkanen, meren en tropische regenwouden. Op Bali kun je ook nog
eens goed en goedkoop eten en het eiland heeft een warm tropisch klimaat. Er is
een droge periode van april tot oktober en een moessonperiode van november tot
maart, hoewel het meestal pas regent in de namiddag, avond en nacht. Bali heeft
zoveel te bieden, dat het in het kader van dit artikel onmogelijk is om een
volledig beeld te geven. Hierna volgt dus een beperkte greep uit het
schitterende en veelzijdige aanbod.
Steden en kunst
Denpasar is sinds 1958 de hoofdstad
van Bali en het is ook de grootste stad van het eiland. De luchthaven Ngurah Rai ligt er vlakbij
en via het busstation kun je in bemo's of minibusjes naar andere plaatsen op
het eiland. De stad heeft een aantal culturele bezienswaardigheden, zoals de drukbezochte Jaganatha-tempel en het Bali Museum met een interessante
collectie traditionele Balinese kunst en kunstnijverheid, daterend vanaf de
prehistorie tot heden. Er zijn een aantal paleizen, zoals het Pemecutan paleis dat tegenwoordig een hotel is, gerund door de
laatste koning van Denpasar, Ida
Tjokorda Pemecutan. In Denpasar is het ook goed winkelen.
Allereerst is er
de markt Pasar Badung, de grootste
markt van Bali, die 24/7 open is. Behalve de voedselmarkt is de uitgebreide
non-food afdeling interessant. Prachtig is het gedeelte waar de exotische
bloemen worden verkocht, die een rol spelen bij religieuze offers. Tegenover de Pasar Badung, aan de andere kant van
de rivier de Badung, staat de vier verdiepingen tellende Pasar Kumbasari. Dit is een traditionele kunstmarkt met onder meer
sarongs, schilderijen, textiel, houtsnijwerk en andere traditionele
kunstnijverheid. Los van de markt zijn er nog een aantal winkelstraten, zoals
de Jalan Sulawesi, waar in een regenboog aan prachtige kleuren kleding en
textiel wordt verkocht. In de Jalan Hasanuddin moet je zijn als je op zoek bent
naar sieraden. Er worden zowel traditionele als moderne sieraden verkocht. Na Denpasar is Singaraja de tweede grootste stad van
Bali. Singaraja heeft een rijke geschiedenis, als haven van het koninkrijk
Buleleng was het vanaf de tiende eeuw al een belangrijk handelscentrum. Toen Bali een Nederlandse kolonie werd,
werd de stad het bestuurlijke centrum. Bij de onafhankelijkheid van
Indonesië bleef Singaraja de hoofdstad van Bali, maar dit veranderde later naar
Denpasar. Stukken van deze bewogen geschiedenis zijn nog te zien in het
multiculturele Singaraja, waaronder koloniale architectuur, het voormalige
koninklijke paleis Puri Agung Singaraja
en de Gedong Kirtya, een unieke
bibliotheek en museum gewijd aan op lontarpalm-bladeren getatoeëerde teksten.
Ook Semarapura, de vroegere
hoofdstad van het machtige koninkrijk Klungkung, is zeer de moeite waard. De
stad werd in de zestiende eeuw gesticht door de Javanen en voor een groot deel
verwoest tijdens de Nederlandse verovering in 1908. Toch geven overblijfselen
zoals als het Taman Gili, twee
gebouwen van het in 1710 gebouwde koninklijk paleis, een goede indruk van de
vroegere rijkdom. Tot slot Ubud, het culturele hart van Bali, met naam
een populaire bestemming voor kunstliefhebbers- en verzamelaars. Koning Tjokorde Gede Agung Sukawati bouwde
er in 1930 een hotel en zette, samen met Balinese en Europese kunstenaars, Ubud
op de kaart als artistiek centrum van Bali. Behalve winkels, cafés, restaurants
en hotels vind je er dan ook talloze kunstmusea en galeries. Voorbeelden zijn
het Neka Art Museum, het Puri Lukisan Museum en de Seniwati Gallery, waar kunst van
vrouwelijke Balinese kunstenaars wordt tentoongesteld. Dan zijn er nog het Agung Rai Museum of Art (ARMA), het Antonio Blanco Museum en het Rudana Museum & Gallery. Zelfs het koninklijk paleis Puri Saren, waar nog
steeds nakomelingen van de koning wonen, is tegenwoordig vooral museum en
artistiek en centrum.
Tempels op Bali
In tegenstelling tot de rest van
Indonesië, dat overwegend islamitisch is, is Bali hindoeïstisch. Balinezen hangen een vorm van hindoeïsme aan,
die hun oorspronkelijke Balinese mythologieën combineert met het hindoeïsme uit
Zuid-Oost Azië. Religie is nauw verweven in het dagelijkse leven van de
Balinees en je ziet overal offers, bij tempels, huis-tempels en voor winkels en
markten. Zelfs de vermaarde kunstzinnigheid van de Balinezen heeft een nauwe
band met de religie. Muziek en dans is niet zomaar vermaak, maar heeft
spirituele dimensie.
Ook de
schilderijen, textiel, houtsnijwerk en de sieraden die tegenwoordig voor de
toerist worden gemaakt, hadden oorspronkelijk een religieuze functie.
Daarnaast zijn er heel veel tempelcomplexen op Bali, te veel om op te noemen,
vandaar hier een beperkte greep uit de meest markante. De Pura Besakih
is het grootste tempelcomplex van Bali en
wordt ook wel de “Moedertempel”
genoemd. Het bouwwerk staat op zo'n duizend meter hoogte op de heilige berg de Gunung Agung. Het complex is eeuwenoud
en alleen toegankelijk voor hindoes. Wel kun je de prachtige binnenplaatsen en
de Pura Penataran Agung, met een elf-lagige meru, bewonderen vanaf een
wandelpad er omheen. De Pura Luhur
Uluwatu, één van de heiligste tempels van Bali, staat op een spectaculaire
plaats, op een klif tachtig meter boven zeeniveau. Deze tempel werd in de elfde
eeuw gebouwd van zwart koraal en gewijd aan de goden van de zee en vijf eeuwen
later werd het geheel gerenoveerd tot het huidige complex. In het dorp Bedulu zijn twee tempels, die een bezoek waard
zijn. De Pura Pengastulan is een grote
tempel in de karakteristieke Art deco-stijl van de Balinese architect en
kunstenaar I Gusti Nyoman Lempad,
die zelf uit Bedulu kwam. Hij bouwde ook de prachtige Pura Taman Saraswati, gewijd aan Saraswati, de godin van de
kunst die Ubud duidelijk gunstig gestemd is. De tempel wordt omringd door
een schitterende lotusvijver en bevat tal van fraaie beeldhouwwerken. Ernaast
is het Café Lotus, waar je heerlijk
eten kunt eten met uitzicht op de schitterende tempel.Interessant zijn ook
tempels, die werden gebouwd rond een bron, zoals de kleine, sfeervolle Pura Gunung Kawi Sebatu en de Pura Tirta Empul, die juist een enorm
bad heeft met fonteintjes en heilig en geneeskrachtig water. Op dit soort
plaatsen kun heerlijk ontspannen en gemakkelijk in hogere sferen raken. De Pura Tanah Lot is
in de zestiende eeuw gebouwd op een klein eilandje vlakbij de kust. Hoewel het
complex niet toegankelijk is voor toeristen, is het een belangrijke
trekpleister. Rond zonsondergang is het het drukst bij de veel gefotografeerde
tempel. Ook op eilandjes, niet aan de kust
maar hoog in de bergen, staat de Pura
Ulun Danu Bratan. Het zeventiende eeuwse complex in het Bratanmeer is onder
andere gewijd aan de godin Dewi Danu,
de godin van het water, en ook Gautama de Boeddha heeft er een schrijn. Tot slot nog twee tempels met bijzondere afbeeldingen. De
dodentempel Pura Dalem van Jagaraga
is niet uniek vanwege de reliëfs met afschrikwekkende beelden van zondaars in
de hel, want dat is normaal voor een dodentempel. Gebouwd in de twintigste eeuw,
toont de Pura Dalem van Jagaraga allerlei ongebruikelijke taferelen met
fietsers, boten en vliegtuigen en een Nederlander in een T Ford. Ook in de
landbouwtempel Pura Meduwe Karang
figureert een Nederlander, de schilder Nieuwenkamp, op een niet geheel
anatomisch juiste fiets.
Strand, zee en watersport op Bali
Bali lijkt voor elke doelgroep een
speciaal strand te hebben. Al naar gelang je leeftijd, hobby's en
uitgaansbehoefte, kun je de perfecte badplaats uitzoeken. De meest toeristische
plaats is Kuta, die met de schitterende witte zandstranden met hoge golven de
hoofdstad van de Balinese surf-scene vormt.
De stad heeft een divers aanbod aan
accommodaties, variërend van klasse-hotels tot eenvoudige vormen van onderdak.
Er zijn betaalbare eethuisjes en restaurants met een internationale keuken en
een uitgebreid winkelaanbod. Ook is het uitgaansleven in Kuta ongeëvenaard. Rustiger zijn de zwarte zandstranden van Canggu. Ook hier
hoge golven, waardoor de zee geschikter is voor surfers dan voor zwemmers en
snorkelaars. Wel lenen de stranden zich voor een wandeling of een ritje te
paard vanuit de Umalas Stables. De badplaats Sanur is eveneens rustiger dan het drukke
Kuta. Het plaatsje ontstond als nederzetting van Europese schilders naast het
Bali Beach hotel. Sanur heeft een prachtig, vijf kilometer lang zandstrand en
is vooral geschikt voor ouderen en rustzoekers. De zee is kalm en ondiep en bij
laagwater komen stukken land en koraal boven water. Het dorpje Seminyak heeft zich ontwikkeld tot een chique
badplaats met mondaine restaurants en bars, exclusieve boetiekjes en veel
luxueuze Spa centra. De grijze zandstranden, Seminyak Beach en Petitenget
Beach, zijn uitgestrekt en rustig en je kunt er van de prachtige
zonsondergangen genieten in elegante uitgaansgelegenheden. Het strand van het slaperige vissersdorpje Jimbaran is
onovertroffen. Het heeft wit zand en zeer rustig zwemwater, omdat het strand
door een rif beschermd wordt. Er is geen bruisend nachtleven, maar wel
winkeltjes en strandtenten, waar gegrilde verse vis gepaard gaat met
spectaculaire zonsondergangen.
Voor gezinnen met kinderen
Is Tuban ideaal. Het voormalige
vissersdorpje heeft uitstekende voorzieningen en daarnaast een aantal
pretparken, waarvan de populairste het Waterbom Park is, een zwemparadijs met
spannende attracties en glijbanen in een weelderige tropische omgeving. Nusa Dua is de gesloten toeristen-enclave op het Bukit
schiereiland in de zuidelijke punt van Bali. Dit unieke toeristenoord is een
droomland met rustige, perfect aangelegde witte zandstranden en tal van luxe
voorzieningen en recreatiemogelijkheden, zoals tennissen, duiken, snorkelen en
paardrijden en golfen. Het vissersdorpje Benoa, op de uiterste noordpunt van de
landtong Tanjung Benoa, was eeuwenlang een belangrijke handelspost. Benoa ademt
nog steeds een dorpje sfeer en het plaatselijke toerisme is vooral gericht op
de zee. Een uitvalsbasis om te duiken, windsurfen en waterskiën en de
restaurants blinken uit in verse vis en zeevruchten, en prachtige vergezichten.
De haven Benoa is het startpunt voor cruises en je ziet er vaartuigen in alle
soorten en makten. Bij verschillende rederijen kun je een bootreisjes regelen,
zoals een dagtocht naar het dichtbijgelegen paradijselijk eilandje Nusa
Lembongan. Ook in het rustige noordwesten, ver van het massatoerisme rond
Denpasar, is een aantal bijzondere stranden te vinden met vaak eenvoudige
hotels en restaurants. Bijvoorbeeld Medewi Beach, een surfstrand voor
gevorderden met krachtige golven tot zeven meter hoog. De ongerepte zwarte
zandstranden van Pemuteran, omringd door het Nationaal Park, zijn juist weer
geschikt om te snorkelen en te duiken. Je ziet er koraalriffen, prachtige
exotische vissen en er is een reservaat voor zeeschildpadden. In het noorden
van Bali ligt nog de streek Lovina met het Pantai Lovina of Lovina Beach. Hier
werd een reeks vissersdorpen in de jaren vijftig door de laatste koning van
Buleleng ontwikkeld voor het toerisme. Lovina, een samentrekking van “Love
Indonesia”, is een relatief rustige streek met een mooi zwart zandstrand. Het
dorp Kalibubuk, met een boulevard, hotels, restaurants, cafés, winkels en
duikscholen, vormt het toeristisch centrum.
Natuur op Bali
Behalve van kunst, cultuur en
prachtige stranden kun je op Bali ook genieten van een exotische, deels
ongerepte natuur. Bijvoorbeeld op Nusa Penida, het grootste van drie eilanden
voor de zuid-oostkust. Het eiland, waar verschillende veerdiensten heengaan, is
nog nauwelijks ontwikkeld. Wel zijn er een paar eenvoudige pensions en je kunt er
scooters huren.
En vooral de ruige natuur, prachtige ongerepte zandstranden en
kristalhelder water. Het rivierdal van de Ayung, de langste rivier van Bali, is
eveneens een stukje natuurschoon. De prachtige vallei, geflankeerd door
terrasvormige rijstvelden, wordt gezien als de mooiste van Ubud. Er worden
trekking-tochten door het dal aangeboden door locale gidsen en bij de Sobek
Company kun je wildwater-varen op de rivier. Voor nog meer exotische
activiteiten ga je naar het Elephant Safari Park in Taro. In dit
diervriendelijke en ecologische park maak je kennis met dit fascinerende dier
en natuurlijk kun je in een passende omgeving een ritje op een olifant maken. Het Taman Nasional Bali Barat, het Nationaal Park
West-Bali, is een enorm natuurgebied, dat ongeveer 5% van de totale oppervlakte
van het eiland beslaat. Het park bevat verschillende ecosystemen zoals oude
vulkanen, een strand met koraalriffen, het eiland Menjangan, mangrovebossen en
moerassen, savannen, grasland en een tropisch regenwoud. Het park is alleen te
voet toegankelijk. Het eiland Menjangan, dat er deel van uitmaakt, heeft
waarschijnlijk de beste duik- en snorkelgebieden van Bali. Onder andere vanuit
Pemuteran regelen duikscholen zowel uitrusting als transport. Interessant voor bergbeklimmers en ervaren wandelaars met
een goede conditie zijn de vulkanen op Bali. De Gunung Agung is met ruim
drieduizend meter de hoogste top van Bali. Voor de Balinezen is het de
heiligste berg, de navel van de wereld. In 1963 is de Gunung Agung voor het laatst
is uitgebarsten en men beschouwt hem nu als slapend. Ook de Gunung Batukaru of Batukau, met 2200 meter hoogte
de tweede hoogste top, kun je beklimmen. Deze vulkaan is vanwege de dichte
begroeiing, die het uitzicht tijdens je tocht beperkt, minder populair. De
slapende vulkaan wordt omringd door de prachtige natuur van de Bedegul-caldera.
In deze krater vind je het Batakaru natuurreservaat, bestaande uit drie
gebieden waaronder een stukje ongerept tropisch regenwoud. Ook zijn er een paar
schitterende meren op meer dan duizend meter boven de zeespiegel, het ongerepte
Tamblinganmeer en het Buyanmeer, die omzoomd worden weelderige, dichte
regenwouden. Op het grotere en drukkere Brantanmeer worden activiteiten als
parasailing,waterskiën en ritjes met bananenboten aangeboden. De Gunung Batur is met 1717 meter hoogte een maatje
kleiner, maar het is wel de meest actieve vulkaan van Bali. Hij staat in het
centrum van twee concentrische caldera's, waar zich ook het Danau Batur, het
Baturmeer, heeft gevormd. De Gunung Batur kun je beklimmen vanaf verschillende
punten in de caldera-gebied, zoals het dorp Toya Bungkah, dat over
voorzieningen en diverse restaurants beschikt.